De doorbraak van de 'Single Ring'

De doorbraak van de 'single ring' binnen het mountainbiken lijkt definitief. Wat is een single ring setup? De traditionele mountainbike kent een triple crank met drie kettingbladen aan de voorzijde. Sinds een aantal jaar kennen we ook de dubbel setup. Met de komst van de grotere 29er wielen is namelijk het 42/44 blad eigenlijk overbodig geworden. Grotere wielen leggen meer afstand af per omwenteling en kosten meer kracht om rond te draaien. Het logische gevolg was om het buitenblad kleiner te maken. In een queeste naar gewichtsbesparing (maar ook met het oog op voorkomen van materiaalpech) ging met op zoek naar de ideale oplossing: een enkel voorblad met het bereik van een dubbel/triple.

Dit stelt fabrikanten voor twee opties: óf het voorblad heel klein maken (maar dan mis je topsnelheid), óf het bereik van de cassette vergoten. SRAM koos voor de laatste optie: XX1 was geboren. Met een 10-42 11 speed cassette en een enkel voorblad konden de voorderailleur en de shifter worden geschrapt.

Waarom een single ring?

• Geen last van chainsuck
• Geen haperende voorderailleur
• Geen aflopende ketting
• Lichter
• Nooit meer 'zit ik wel op het goede kettingblad?'

Hoe werkt het 1x11 systeem?

X-sync kettingbladen

Het 1x11 systeem maakt gebruik van een aantal technische ontwikkelingen die het gebruik van een voorderailleur, maar ook het gebruik van een chainguide (kettinggeleider) aan de voorzijde niet meer nodig zijn. Allereerst wordt er gebruik gemaakt van een speciaal singlespeed blad. Het X-Sync blad maakt gebuikt van het 'wide tooth, narrow tooth'-principe. Niet minder dan een brede tand gevolg door een smalle tand die precies in de ketting past. Onderstaande afbeelding maakt hoe het profiel precies past in de gaten tussen de schakels. Dit gecombineerd met iets langere tanden, maakt dat de ketting er bijna niet meer af kan kan springen.

Type 2 achterderailleur

Naast de X-sync voorbladen is ook de Type 2 achterderailleur van belang. Deze Type 2 derailleur maakt gebruik van de 'roller bearing clutch'. Deze koppeling zorgt er simpel gezegd voor dat de derailleur een stuk minder klappert. Dit zorgt ervoor dat het schakelen nauwkeuriger is, maar nog belangrijker, de ketting perfect op het kettingblad blijft liggen. De speciale XX1 en XX01 achterderailleurs maken daarnaast nog gebruik van het X-Horizon principe. Dit zorgt ervoor dat de parallellogram zo min mogelijk beweegt ten opzicht van de cassette. Een technisch verhaal, dat het makkelijkste uit te leggen is aan de hand van de volgende afbeelding.

Bereik 1x11

De vraag die het single ring principe oproept, is die of je wel genoeg bereik hebt. Gelukkig zijn er genoeg 'handige harries' op internet die dit al voor je hebben uitgezocht. Daarnaast kun je natuurlijk zelf ook rekenen door middel van de verschillende verzetten tabellen. Op gear-calculator.com is in ieder geval een mooie te vinden. In het volgende voorbeeld zie je in de bovenste tabel een dubbel met 26/39 en een 11-36 cassette. In de onderste tabel zie je de 1x11 setup met een 10-42 cassette en de keuze uit een 30 tands of 32 tands blad.De zwarte driehoekjes staan voor het aantal tanden op je cassette, de rode lijnen voor je voorblad. Onderin zie je hoeveel km per uur je kunt rijden met dit verzet.

Een aantal conclusies:

• Met een 1x11 30-42 kun je net iets lichter rijden dan met 26-36.

• Topsnelheid lever je wel in. Zo kun je ongeveer 38 km per uur met een 30-10 en met 39-11 45 km per uur. Let wel dit is bij een cadans van 92. Sneller trappen kan natuurlijk altijd.

Is een Single Ring voor iedereen weggelegd?

Zeker niet. Een single ring blijft altijd een compromis. Wil je echt licht kunnen rijden, dan mis je topsnelheid en andersom. Het grootste bereik blijft je houden met een triple. Het is dus zaak om goed te kijken welke verzetten je zeker weten nodig hebt. Als je op zoek bent naar een bereik waarmee je zowel in de Alpen als in Nederland uit de voeten wilt kunnen, dan is dit niet mogelijk. Het voordeel is wel dat het heel makkelijk voorbladen wisselen is. Koop je dus zowel een 28 als een 34 kettingblad, dan heb je een mooi verzet in de bergen én  in Nederland. Zonder dat je ooit nog een probleem hebt met haperende voorderailleurs of chainsuck.

Verschil XX1 en X01

Degene die de ontwikkelingen goed gevolg heeft, heeft ook gezien dat er een nieuwe SRAM X01 groep gepresenteerd is. Hoewel deze op het eerste gezicht niet heel veel lijkt te verschillen, zijn er toch een aantal flinke veranderingen die ook mogelijkheden bieden. De belangrijkste verandering vinden we terug bij het crankstel. Zo heeft de nieuwe X01 crank een BCD (Bolt Circle Diameter, ofwel steek) van 94 mm ten opzichte van de BCD van 76 mm van de XX1. Dat heeft als potentieel nadeel dat je geen kleiner tandwiel dan 30 tanden voor kunt monteren. Mocht je dus de alpen in willen en je had niet genoeg aan 26-36, dan is een 30 tands voorblad niet klein genoeg. Belangrijker is dat we ook X01 kettingbladen in de bestelsystemen hebben zien staan met een BCD van 104 mm. In de maten 32, 34, 36 en 38. Dat wil zeggen dat het dus mogelijk wordt om de X-sync technologie te gebruiken op vrijwel alle cranks, een paar merken daargelaten. Daarnaast hebben we ook nog bij een aantal merken een OEM aluminium crank gezien. Dit lijkt op een X9 crank, geschikt gemaakt voor X01. Tot nu toe lijkt deze crank niet via de reguliere kanalen verkrijgbaar.

De overeenkomsten zijn echter groter dan de verschillen. Zo is ieder onderdeel een paar gram zwaarder. De shifters maken gebruik van een aluminium afdekkapje in plaats van carbon. De interne technologie is echter hetzelfde. Ook de achterderailleur is amper veranderd. Er is net wat minder materiaal weggehaald en de derailleurwieltjes lijken wat eenvoudiger uitgevoerd. De XG-1195 cassette is zwart in tegenstelling tot zijn XX1 broer. Deze nieuwe zwarte behandeling zou de levensduur moeten verlengen. Zowel XX1 als X01 maken gebruik van een en dezelfde PC-XX1 ketting.

Gevolg van deze kleine verschillen is dat het prijsverschil ook heel klein zal zijn.

Alternatieve Single Ring Setups

Hoewel het hele single ring principe zich alleen bij SRAM lijkt af te spelen, is de rage ook ingeslagen bij andere fabrikanten. Zo duiken en links en rechts al merken op die ook single ring bladen gaan maken. Zo hebben Wolf Tooth, RaceFace, Abolsolute Black en vele anderen al het X-sync principe gekopieerd. Natuurlijk met wat kleine wijzigingen links en rechts. Ook voor de Shimano rijders zijn er inmiddels dus oplossingen. Door gebruik te maken van een speciaal single speed blad in combinatie met een Shadow Plus achterderailleur kun je je eigen 1x10 systeem maken. Nadeel blijft echter dat je beperkt wordt door een 11-36 cassette. Een volwaardige vervanger voor het 1x principe van SRAM is het dus nog altijd niet.

Mocht je de 10-42 cassette van SRAM te duur vinden, dan is er nog altijd de oplossing om een 10 speed cassette te gebruiken op de 11 speed aandrijving. Zo zijn er op MTBR en Mountainbike.nl al een aantal mensen die deze combinatie naar tevredenheid gebruiken. SRAM heeft namelijk een extra klik aan de shifter toegevoegd zonder de ratio te veranderen. Simpelweg de stelschroef bij de achterderailleur indraaien en de elfde klik kan niet meer gemaakt worden.

Single ring alleen voor mountainbikes?

Op het eerste gezicht zou je zeggen dat de singel ring setup alleen geschikt is voor de mountainbike. Inmiddels duiken er echter al prototypes op van SRAM voor de toepassing van het 1x principe bij het crossen. Zo werd Ryan Trebon dit weekend al gespot met een prototype korte kooi derailleur met clutch en een 42 buitenblad dat perfect aansluit op de crank. Wie weet wat de toekomst hier gaat brengen?