Zelf aan je fiets sleutelen - Welk fietsgereedschap heb je nodig?

Heb je een racefiets of mountainbike en wil je zelf het onderhoud gaan doen? Dan hoef je geen expert te zijn om je fiets onder handen te nemen. Thuis sleutelen kun je prima leren. Je moet er wat tijd voor over hebben en het juiste fietsgereedschap aanschaffen. Maar dat betaalt zich dubbel en dwars terug.

Een ander effect van je fiets onderhouden laat zich niet in geld uitdrukken. We hebben het over de kleine mentale triomfen die het oppoetsen van je fiets opleveren.

In deze blog bespreken we het meest essentiële gereedschap voor het succesvol onderhouden van je fiets. Bedenk dat iedere fietser, hoe ervaren ook, zich van tijd tot tijd achter de oren krabt en een schroefje kapot draait. Geen zorgen, dat hoort erbij.

Fietsgereedschap - De basics

Je zult na verloop van tijd merken dat je het makkelijkst aan je fiets klust met gereedschap van goede kwaliteit. Kies in plaats van een goedkoop setje inbussleutels van de Aldi voor een duurzamere set van bijvoorbeeld Pro.

Deze inbussleutels zijn van gehard staal, wat de kans op het dol draaien van schroeven en moeren aanzienlijk verkleint. Voordat we verder inzoomen op specifieke fietsonderdelen en gereedschap vind je hieronder een lijstje aan basis tools.

Basis gereedschap:

• Inbussleutels
• Steeksleutels
• Momentsleutel
• Schroevendraaiers (plat en kruiskop)
• Montagepasta

Stuurlint vervangen

Stuurlint wordt vies. Het laat zweet door. Hierdoor kan het aluminium gaan oxideren. En het stuurlint slijt na verloop van tijd, waardoor je stuur niet meer lekker vasthoudt. Het is handig om te weten hoe je een vers nieuw stuurlint om het stuur wikkelt. Veel mensen zien op tegen het wikkelen van een stuurlint.

Dat is nergens voor nodig, want je klaart het klusje zo. Lees in deze blog alles terug over stuurlint wikkelen.

Dit heb je nodig:

• Isolatietape
• Schaar
• Stuurlint

Kabels vervangen

Nu je toch bezig bent is het misschien ook tijd om de kabels te vervangen. Wat heb je hiervoor nodig? Rem- en derailleurkabels hoeven niet vaak vervangen te worden. Wanneer je merkt dat je fiets minder goed schakelt, kijk dan allereerst naar de afstelling van de derailleurs.

Wanneer je remmen niet goed meer werken, is het belangrijk om direct te controleren waar het probleem vandaan komt.

Schakelt of remt je fiets niet goed? Je kunt ervoor kiezen om eerst je kabels door te spuiten met PTFE spray om te kijken of daarmee het schakelen makkelijker gaat. Werkt het nog steeds niet? Lees dan dit stukje verder.

Heb je interne bekabeling? Dan kun je ervoor kiezen om alleen de binnenkabels te vervangen. Omdat de kabels grotendeels in de fiets zitten zijn ze minder vatbaar voor slijtage of roestvorming dan bij externe kabels.

Ga je dit weekend klussen aan de fiets? Pak onze blog over het vervangen van kabels erbij!

Wat heb je nodig?

• Derailleurkabelset
• Remkabelset
• Inbussleutel
• Kruiskopschroevendraaier
• Kabelkniptang

Houd er rekening mee dat de uiteinden van Campagnolo en Shimano rem- en derailleurkabels een ander formaat hebben. Je kunt ze dus niet door elkaar heen gebruiken.

Ketting schoonmaken of vervangen

Het is tijd om je ketting schoon te maken wanneer als hij vies is. Afhankelijk van de omstandigheden is het om de twee ritten nodig om de aandrijving van je fiets schoon te maken. Wanneer je met een kettingwax fietst kun je hier gemakkelijk snel even een doek overheen doen en soms een keer ontvetten als hij echt vies begint te worden. Kettingwax trekt minder vuil aan dan kettingolie.

Fiets je in de winter lekker door, dan is het zeker aan te raden om na iedere rit je hele fiets schoon te maken. In onze uitgebreide blog over fiets onderhoud vind je alles terug over schoonmaakproducten en hoe je ze moet gebruiken.

Lean & clean met:

• Kettingontvetter
• Kettingolie of kettingwax

Hoe lang een ketting meegaat hangt samen met hoe schoon je hem houdt. Hoe vuiler de boel is, hoe sneller het slijtage proces verloopt. Er zijn fietsers die 6.000 kilometer met een ketting doen.

Andere fietsers breken de beste kettingen al op de helft van die afstand. Als je je ketting op tijd vervangt, gaat je cassette langer mee. Daarvoor is een kettingslijtagemeter nodig. Is de ketting 0,5 mm uitgerekt, dan moet je bij 11-speed kettingen de ketting al vervangen. Bij 10-speed of lager hoeft dat pas bij 0,7 mm. Voor het vervangen van de ketting heb je het volgende nodig:

Ketting vervangen:

• Ketting checker
• Nieuwe ketting
• Missing link tang of kettingpons

Cassette verwisselen

Net als de ketting, kan ook je cassette slijten. Beide onderdelen slijten op elkaar in. Als je cassette is versleten zul je merken dat je doorslipt of doortrapt tijdens het fietsen of dat de ketting meer geluid maakt op de cassette. Als je van plan bent om op vakantie in de bergen te gaan fietsen, dan kan je een cassette monteren met grotere tandwielen om bergop lichter te trappen. Let er wel op dat je derailleur ook een grotere cassette aankan.

Lees onze blog cassette vervangen om de fijne kneepjes onder de knie te krijgen. Let er op dat de passing van Shimano en SRAM cassettes anders is dan Campagnolo cassettes.

Dit heb je nodig:

• Kettingzweep
• Cassette afnemer (Shimano of Campagnolo)

Balhoofd afstellen of vervangen

Het balhoofd is de verbinding tussen je voorvork en frame. Wanneer sturen 'korrelig' aanvoelt of moeizaam wordt, dan is het de hoogste tijd om je balhoofdlagers te controleren.

Voordat je gaat schroeven en hameren, lees eerst even onze 'walk-through' balhoofd servicen en vervangen.

Benodigdheden:

• Inbussleutel
• Lagervet
• Cupuitdrijver
• Hamer
• Lagerpers
• Schuifmaat

Lagers vervangen en onderhouden

De naven in je wielen zijn misschien wel de belangrijkste onderdelen van je fiets. Kilometer na kilometer draaien ze rond. Vaak zijn ze goed afgedicht. Dat betekent niet dat ze volledige vuil- en slijtagevrij blijven.

Je hebt twee soorten lagers: cup-conus lagers (veel Shimano naven) en industrie lagers. Er zijn merken die de naven van hun wielen op zo'n manier afdichten, dat je speciaal gereedschap van dat merk nodig hebt om ze open te maken. Let hier bij DT Swiss bijvoorbeeld op.

Lees voor meer info onze blog waarin stap voor stap wordt uitgelegd hoe je industrielagers zelf kunt vervangen en hoe je Shimano cup-conus lagers onderhoudt.

Gebruik deze tools:

• Lager demontageset
• Lagerpers
• Lagergeleider
• Lagerpershulp

Bottom bracket schoonmaken of vervangen

De bottom bracket (of trapas): Dat ding in het frame waar je cranks aan vast zitten. Voor veel fietsers is het bij uitstek een onderdeel waar je nooit naar omkijkt. Daar zijn wat redenen voor te bedenken.

Het is niet het meest in het oog springende onderdeel van de fiets. Je ziet er van de buitenkant niet aan af of er iets aan onderhoud moet gebeuren.

Voelen of er speling op je bottom bracket zit is het belangrijkste. Want als je te lang doorfietst met speling kan de crankas inslijten. In het uiterste geval moet je dan een nieuwe crank kopen. Het controleren op speling doe je door beide crankarmen vast te pakken en te kijken of er zijdelingse beweging in zit. Als dat het geval is, moeten je trapas lagers worden vervangen. Ook kun je checken of de lagers nog soepel draaien. Hiervoor moet je de crank eruit halen. Je kunt dan met je vinger voelen of de lagers nog soepel draaien. Voelt het draaien korrelig aan, dan zullen de lagers vervangen moeten worden.

Wanneer je op zoek moet naar een vervangende trapas kom je er snel achter dat het aantal bottom bracket standaarden en afmetingen ieder jaar exponentieel toeneemt. Hoogste tijd om enkele hoofdpijnpunten weg te nemen.

Bottom brackets kan je eenvoudig zelf ‘servicen’. Naast een fijn trappende, kraakvrije fiets, zul je bij je eerstvolgende tocht met meer zekerheid een sprintje aantrekken. Tips, trucs en filmpjes vind je in onze uitgebreide blog over bottom brackets en trapassen vervangen.

De tools:
Welk gereedschap je voor deze klus nodig hebt, hangt grotendeels af van het soort bottom bracket in je fiets. We lopen de mogelijkheden even langs:

Vierkante as (square taper)
Voor de ‘ouderwetse’ vierkante as heb je een trapas afnemer nodig. Voor Shimano en Campagnolo zijn deze verschillend. Bij Campagnolo zijn de afnemers voor de cassette en trapas hetzelfde.

Moderne cranks en trapassen
Een jaar of 15 geleden zijn de fabrikanten van cranks en groepsets de cranks opnieuw gaan ontwerpen. Waar eerst beide helften van de crank aan de trapas gemonteerd werden, kregen de nieuwe cranks een ander ontwerp. De crankas werd hierbij vastgemaakt aan een of beide zijden van de crank, waardoor de cranks lichter en stijver werden. Hiervoor werden ook de trapaslagers opnieuw ontworpen. Op de meeste moderne racefietsen en mountainbikes zie je trapassen waar deze holle crankas doorheen geschoven kan worden.

Externe lagercups
Externe lagercups worden zo genoemd, omdat het lager buiten het frame valt. Door de grotere diameter is het mogelijk de eerder genoemde holle as te gebruiken. Deze lagers schroef je in het frame en voor het afnemen van externe lagercups heb je een bracketsleutel nodig.

BSA
BSA, ook wel Engelse draad genoemd is de meest gebruikte maat voor fietsen met externe trapaslagers. Bij BSA worden de lagers in het frame geschroefd. Om de lagers uit het frame te draaien, draai je beide kanten richting het achterwiel. De aandrijfzijde draai je dus tegen de klok in, de niet-aandrijfzijde draai je met de klok mee.

Italiaanse draad (ITA)
ITA, ook wel Italiaanse draad genoemd is de meest gebruikte maat voor Italiaanse racefietsen met externe trapaslagers. Bij ITA worden de lagers in het frame geschroefd. Om de lagers uit het frame te draaien, draai je zowel de aandrijfzijde als de niet-aandrijfzijde tegen de klok in.

T47
Deze lagers zie je op steeds meer racefietsen en gravel bikes terug, zoals op Trek fietsen vanaf 2020. Bij T47 worden de lagers in het frame geschroefd. Om de lagers uit het frame te draaien, draai je beide kanten richting het achterwiel. De aandrijfzijde draai je dus tegen de klok in, de niet-aandrijfzijde draai je met de klok mee.

Press fit lagers (BB86 en PF30)
Press fit, oftewel perspassing, is een lager systeem dat sinds de laatste jaren veel wordt toegepast. Voor het demonteren van een press fit lagers heb je een tool nodig. Voor het terugzetten een perser.

BB30 lagers
Als je een BB30 ready frame hebt, dan liggen de trapas lagers los in het frame. Niet te verwarren met een Press Fit BB30 as, waarbij de lagers in het frame geperst worden. Gebruik Voor het demonteren van BB30 lagers dezelfde brackettool van Park Tool. Voor de montage gebruik je ook weer een pers.

Gereedschapskoffers

Alles bij elkaar opgeteld kost het kopen van al dit gereedschap een lieve duit. In de praktijk zal je natuurlijk niet alles in één keer aanschaffen, maar eerst beginnen met een goede set inbussleutels.

Naarmate je meer gaat fietsen, zul je zien dat je gereedschapskist ook groter wordt. Stel dat je alles in een keer wilt aanschaffen dan is het voordeliger om een kant en klare gereedschapskist aan te schaffen.

De Starterskoffer
De gereedschapskoffer van Pro is een goed begin. In de basis bevat deze koffer alles wat de thuis sleutelaar nodig heeft. Het gereedschap is alleen voor Shimano onderdelen geschikt. Mocht je met Campagnolo rijden, dan zul je aparte sleutels aan moeten schaffen.

De Geavanceerde koffer
De Pro Advanced Gereedschapskoffer is een extra stevige gereedschap koffer met de meest gebruikte Pro gereedschappen voor het onderhoud van je fiets.

Dankzij de schuimvulling word je gereedschap op zijn plaats gehouden en goed beschermd. In deze koffer zit bijvoorbeeld een bladboutsleutel, spaaksleutels, meer inbussleutels en een trapas verwijderaar. Deze koffer is dus al voor een 'gevorderde' thuis sleutelaar.

De Mecanicien Koffer
Het verschil moet er zijn. De Pro Expert gereedschapskoffer bevat de 44 beste gereedschappen van Pro. Met deze koffer heb je alles in huis om nagenoeg elke klus te klaren. Zo kun je nieuwe kettingen monteren, pedalen monteren, kabels knippen, banden verwisselen, alle gangbare inbusboutjes aandraaien, kettingbladen monteren, wielen richten, derailleurs afstellen, trapassen vervangen, remschijven richten en remklauwen centreren.