Trapas en bottom bracket vervangen - Bottombrackets en trapassen [How-To]

De bottom bracket van een fiets is de plaats in het frame waar de trapas is gemonteerd. De bottom bracket en de trapas vormen de basis van de verbinding van je aandrijflijn met je racefiets of mountainbike. Door alle standaarden is het soms lastig te bepalen welke bottom bracket of trapaslager jij nodig hebt en hoe je überhaupt kunt zien welk trapas en bottom bracket jouw frame heeft. In deze uitgebreide how-to vertellen we je precies wat je moet weten om zelf je trapaslagers of 'bottom bracket' te vervangen.

Een bottom bracket werd vroeger ook wel eens de bracketpot genoemd. Het is de plaats in het frame waar de trapas in vastzit. Als er wordt gesproken over het vervangen van de bottom bracket wordt altijd het vervangen van de trapas en trapaslagers bedoeld. De crankas verbindt de twee crankarmen en loopt door de bottom bracket en de trapas heen.

Vroeger bestond de trapas nog uit een enkele cartridge, de lager en de as bestonden dan uit een stuk. Maar dat komt bijna niet meer voor bij nieuwe fietsen. De meeste moderne fietsen hebben trapaslagers in de bottom bracket of aan de buitenzijde van de bottom bracket. De as zit dan vast aan één of beide crankarmen.

Trapaslagers slijten

Je trapaslagers zijn slijtageonderdelen van je racefiets of mountainbike. En zoals voor alle andere slijtageonderdelen geldt dat deze niet alleen onderhoud nodig hebben, maar ook op termijn vervangen moeten worden.

Door de vele standaarden is het bepalen van wat je nodig hebt als je deze klus zelf gaat doen erg lastig geworden. Sterker nog, veel standaarden zijn onderling ook nog eens gedeeltelijk uitwisselbaar. Daar heb je dan weer speciale adapters voor nodig. Maar welke trapaslagers passen dan op welke bottom bracket?

Zelf je trapassen en bottom brackets vervangen

Deze uitgebreide how-to bottom brackets en trapassen is opgedeeld in een aantal handige stappen. We beginnen met hoe je kunt bepalen of jouw trapas aan vervanging toe is. Daarna kijken we naar hoe je zelf je bottom bracket en trapas kunt herkennen en welke je dus als vervanging kunt halen.

Ook kijken we natuurlijk even naar de verschillende converters voor bottom brackets en trapassen. Daarmee kun je dan de verschillende standaarden combineren.

Kom je er toch niet uit of wil je voor de zekerheid even met een specialist checken of je de goede onderdelen hebt? Kom dan langs in een van onze superstores of neem contact op met de klantenservice.

Bottom brackets en trapassen vervangen

Inhoudsopgave

• Wanneer moet ik mijn bottom bracket of trapas vervangen?
• Welke bottom bracket en trapas heb ik?
• Welke trapas hoort bij mijn bottom bracket?
• Converters en adapters voor bottom brackets, trapassen en cranks

Hoe weet ik of ik mijn trapassen moet vervangen?

Je bottom bracket of trapas moet je vervangen als je merkt dat het allemaal niet meer soepel ronddraait. Kraken, piepen en speling of een stroef gevoel tijdens het trappen zijn allemaal indicatoren dat het tijd wordt er eens goed naar te kijken.

Maar het kan natuurlijk ook zijn dat je je fiets een fijne upgrade wilt geven. Als je bijvoorbeeld van groepset verandert haal je vaak al bijna alles eraf en kan het lonen meteen even naar je bottom brackets en trapassen te kijken.

Mocht je merken dat er wel wat slijtage is dan zou je in eerste instantie ook kunnen kijken of het vervangen van de lagers bij jou misschien al genoeg is. Dit kun je controleren door je crankarm stevig vast te pakken en zijwaarts te wiebelen. Voel of zie je speling? Dan zijn in ieder geval je lagers aan vervanging toe.

Als je eenmaal hebt besloten dat je je trapaslagers gaat vervangen of upgraden wordt het tijd om te kijken wat er precies op jouw racefiets of mountainbike gemonteerd is. Daarvoor kijken we eerst naar welke bottom bracket je hebt om vervolgens je trapas te bepalen.

Welke trapas en bottom bracket heb ik?

Het herkennen van je bottom bracket kan een hele klus zijn. Hieronder hebben we per type bottom bracket aangegeven hoe je deze kunt herkennen. Het is het makkelijkst als je je bottom bracket eerst uit je frame haalt.

Zowel aan de buitenkant als aan de binnenkant kunnen codes staan die het herkennen vergemakkelijken. Als je een schuifmaat hebt is het ook handig om die er meteen bij te pakken.

Soorten Bottom Brackets

• BSA
• ITA (Italiaanse draad)
• BB30
• BB30A
• BB86-89.5-92 Press Fit
• PF30
• BBRIGHT
• BB90\BB95
• BB386EVO

BSA

De BSA en Italiaanse draad kom je vooral tegen op fietsen van voor 2010. Deze twee bottom brackets zijn de zogenaamde Threaded bottom brackets en hebben een schroefdraad aan beide kanten.

Een frame met een BSA passing kom je heel veel tegen. Er zijn vier soorten breedtes die je tegen kunt komen bij een BSA bottom bracket; 68mm, 73mm, 83mm of 100mm.

Bij racefietsen is een BSA Bottom Bracket altijd 68mm. De andere maten, en dan vooral de 73mm komen zie je terug bij mountainbikes. De 83mm en 100mm kom je nog maar zelden tegen.

Een BSA bottom bracket is verder te herkennen aan de tekst op de bracket zelf. Op de trapaslagers staat: 1.37 * 24. Dit betekent dat de diameter van de schroefdraad 1.37 inch is en 24 wentelingen maakt per inch. De diameter van een BSA Bracket ligt tussen de 33.6mm en 33.9mm.

De schroefdraad van het linker-deel (non-driveside) is een normale schroefdraad. Je draait die met de klok mee vast. Het rechter deel (driveside) is tegendraads en moet je tegen de klok in vastdraaien. In een BSA frame kun je bijna alle cranks monteren.

Welke crankstellen passen op een BSA Bracket?

• Vierkante as
• ISIS
• Octalink
• Shimano Hollowtech II
• Sram GXP
• BB30
• FSA Megaexo
• BB386EVO
• Rotor 3D+
• Campagnolo Ultra Torque en Power Torque

ITA

Bottom Brackets met een Italiaanse schroefdraad (ITA) kom je een stuk minder tegen dan de BSA. Het zijn vaak fietsen van Italiaanse fabrikant. De breedte is altijd 70mm. Verder, en dat is het opvallendste, moet je beide kanten van de bracket naar rechts toe vast draaien. Vandaar de naam Italiaanse draad.

Het voordeel van deze opvallende manier van vastdraaien is dat de lagers perfect uitgelijnd zijn. Maar daar staat als groot nadeel tegenover dat de rechtercup weer makkelijker loskomt. Dit is ook gelijk de reden dat je deze standaard nog maar weinig ziet op moderne fietsen.

Het belangrijkste kenmerk dat op de trapas staat is 36 x 24. Dit betekent dat de diameter van de schroefdraad 36mm is en 24 omwentelingen maakt per inch.

Welke crankstellen passen op een Italiaanse draad?

• Vierkante as
• Shimano Hollowtech II
• Sram GXP
• FSA Megaexo
• Campagnolo Ultra Torque en Power Torque

BB30

De BB30 bottom bracket is sinds 2006 veel gebruikt. De crankas is altijd 30mm dik. Dankzij die dikke as krijg je veel stijfheid en een laag gewicht.

De lagers zijn direct in het carbon of aluminum van het bottom bracket geperst in de lagerschalen. Het is wel een klus die erg precies komt. Al bij de minste of geringste fout draait het geheel niet lekker. Ook als de BB30 Bracket versleten raakt ontstaat er al heel snel speling en gekraak. Daarom zie je de BB30 ook steeds minder vaak terug.

De breedte van de bottom bracket bij een BB30 is 68mm of 73mm. Op de racefiets is het altijd 68mm. Op mountainbikes komt 68mm ook het meeste voor, maar soms is er daar voor de bredere variant gekozen van 73 mm.

De diameter van de bottom bracket is 41.96mm en de lagers worden altijd los in het frame geperst. Om een Shimano crank heb je een adapter of een lager nodig die in een speciale lagerbus zit. Dit voorkomt ook gelijk dat het snel gaat kraken. Vanaf de buitenkant zie je trouwens niets van het lager.

Naast de maten kun je zien of je BB30 bottom bracket hebt omdat er geen cups zijn gebruikt maar lagerschalen in het frame. Op de meeste frames met een BB30 Bottom Bracket zit trouwens ook een sticker met BB30.

Welke crankstellen passen op een BB30?

• Shimano Hollowtech II
• Rotor 3D+
• Sram GXP
• BB30
• FSA Megaexo
• BB386EVO
• Campagnolo Ultra Torque en Power Torque

BB30A

De BB30A bottom brackets worden alleen gebruikt op Cannondale racefietsen. Het verschil met de normale BB30 is dat de diameter van de bottom bracket 42mm is in plaats van 41.96mm. De breedte is altijd 73mm.

Welke crankstellen passen op een BB30A?

• Shimano Hollowtech II
• Rotor 3D+
• Sram GXP
• BB30
• FSA Megaexo
• BB386EVO

BB86-89.5-92 Press Fit

Dit is een veelgebruikte standaard op zowel racefietsen als mountainbikes. De lagers liggen niet direct in het frame maar in een aluminium of kunststof schaal die in het frame geperst is.

Dit geeft een flink voordeel als het gaat om slijtage. De lagers zullen namelijk niet snel het frame beschadigen en de schalen vangen een beetje speling op. Als de lagers echt heel ver versleten zijn dan bestaat de kans dat ze vastslaan, maar dan heb je het wel heel erg bont gemaakt.

De uiterlijke kenmerken zijn beperkt, het lager zit namelijk bijna helemaal in het frame. Er is alleen een klein randje te zien. De bracket is op een racefiets altijd 86.5 mm breed. Daar komt de naamgeving ook vandaan. In mountainbike frames is deze bracket 89.5mm of 92mm. De diameter van de bottombracket in het frame is 41mm.

Welke crankstellen passen op een BB86-89.5-92 Press Fit?

• Shimano Hollowtech II
• Rotor 3D+
• Sram GXP
• BB30
• FSA Megaexo
• BB386EVO
• Campagnolo Ultra Torque en Power Torque

PF30

Naast BB86/92 pressfit is er Press Fit 30. Die is gebaseerd op de BB30 Bottom Bracket. Het snelle kraken bij BB30 behoort met PF30 tot het verleden omdat de lagerschalen speling veel beter opvangen.

Om die kunststof cups ruimte te geven hebben PF30 bottom brackets een diameter van 46mm (in vergelijking met de 42mm bij BB30). Voordeel is wel dat PF30 trapassen compatibel zijn met BB30 cranks. Bovendien zijn ze veel makkelijker te monteren.

De breedte van PF30 is op racefietsen 68mm en op mountainbikes 73 mm. Van de buitenkant zie je hier alleen maar een dunne kunststof rand. Op de meeste frames zit overigens een sticker met BB30.

Welke crankstellen passen op een PF30?

• Shimano Hollowtech II
• Rotor 3D+
• Sram GXP
• BB30
• FSA Megaexo
• BB386EVO
• Campagnolo Ultra Torque en Power Torque

BBright

BBright is de bottom bracket-standaard van Cervélo. Als je het goed bekijkt is BBright een extra brede BB/PF30 variant. De BBright bottom bracket komt in twee verschillende maten voor.

BBright Direct Fit is 79mm breed en heeft een diameter van 42mm. De BBright Press Fit is ook 79mm breed, maar heeft een diameter van 46mm.

Opvallend verschil met andere bottom brackets is dat BBright bottom brackets sterk asymmetrisch zijn. De non-driveside is veel dikker uitgevoerd en het wiel zit niet midden in de bracket. Dit zou extra stijfheid geven..

Welke crankstellen passen op een BBright?

• Shimano Hollowtech II
• Rotor 3D+
• Sram GXP
• FSA Megaexo
• BB386EVO
• Campagnolo Ultra Torque en Power Torque

BB90\BB95

BB90 vind is de bottom bracket standaard van Trek. BB90 vind je terug op racefietsen. De diameter is 37mm en de breedte is 90,5mm.

Op mountainbikes vind je de BB95 variant. Die heeft ook een diameter van 37mm maar is met 95,5mm significant breder.

Welke crankstellen passen op een BB90/BB95?

• Shimano Hollowtech II
• Sram GXP
• Campagnolo Ultra Torque en Power Torque

BB386EVO

De laatste bottom brackte standaard van deze lijst is de BB386EVO. Deze is ontwikkeld door FSA en zou het beste van twee werelden combineren. De bottom bracket is 86.5mm breed en heeft een diameter van 46mm.

Hiermee is het een combinatie van de gewilde stijfheid van de 30mm assen met de stijfheid van het 86.5mm bottom bracket.

De uiterlijke kenmerken beperken zich tot een kleine kunststof rand. Gelukkig doen de meeste framefabrikanten een sticker op de frames die deze standaard gebruiken.

Welke crankstellen passen op een BB386EVO?

• Shimano Hollowtech II
• Rotor 3D+
• Sram GXP
• FSA Megaexo
• BB386EVO
• Campagnolo Ultra Torque en Power Torque

Welke trapassen passen op jouw bottom bracket?

Nu je kunt achterhalen welke bottom bracket jouw frame heeft is het een makkelijke klus te kijken welke trapassen passen op jouw bottom bracket.

Welke trapas je kiest hangt af van het type bottom bracket en crankstel dat je gebruikt of wilt gebruiken. Omdat vrijwel ieder merk eigen lagers maakt hebben we dit voor het gemak even opgedeeld per merk.

• Shimano
• Campagnolo
• SRAM
• FSA
• Rotor

Shimano trapas

Shimano maakt Hollowtech II spindles op haar cranks. Deze spindles hebben een diameter van 24mm. Heb je een Shimano crank en weet je om welk type bottom bracket het gaat? Kijk dan hieronder om te zien welk type lager je nodig hebt.

Campagnolo Trapas

Bij Campagnolo kom je twee verschillende type cranks tegen. De Ultra-torque en Power-Torque.

Bij een Ultra-Torque crankstel zit aan ieder crankarm een as. Op ieder crankarm/spindle is een lager geperst. De trapas bestaat dus uit een cup, zonder lager, die je in het frame draait.

Een Power-Torque crankstel heeft een as uit één stuk. Op de rechter crankarm (aandrijfzijde) is een lager op de crank geperst. De trapas bestaat uit een cup zonder lager (aandrijfzijde) en een cup met lager (niet aandrijfzijde).

SRAM Trapas

SRAM heeft cranks in twee uitvoeringen: GXP en BB30. De SRAM GXP cranks hebben een asdiameter van 24mm aan de aandrijfzijde en 22mm aan de niet aandrijfzijde. Een GXP crank betekent dat je ook een GXP (compatible) lager moet gebruiken.

Daarnaast maakt SRAM ook BB30 cranks met een 30mm crankas. Die cranks moet je gebruiken in combinatie met BB30 of PF30 lagers.

FSA Trapas

FSA maakt onderscheid tussen de vier verschillende cranks. De BB386 Evo, Mega Exo, BB30 en Mega Exo 19mm cranks. Je ziet met name de Mega Exo cranks veel terug.

BB386 cranks hebben een as diameter van 30 mm en een lengte van 103.8mm.

Mega Exo cranks hebben een as diameter van 23,5 mm en een lengte van 103.8mm

FSA's BB30 cranks hebben een as diameter van 30mm en een lengte van 84.2mm

Mega Exo 19 mm - FSA brengt ook een racefiets en mountainbike cranksets op de markt met een asdiameter van 19 mm.

Voor racefietsen heet dit type Omega. In de mountainbikeserie heten deze crankstellen Comet en V-Drive.

Rotor trapas

Rotor heeft een aantal verschillende type cranks in het assortiment. Allereerst de 3DF cranks. Die hebben een asdiameter van 30mm en zijn te gebruiken in nagenoeg alle frames. Ook in frames met een BSA bottom bracket. De verschillen in breedte worden vul je op door een bus te plaatsen. Deze serie gebruikt ook de UBB30 lagers.

De tweede type Rotor cranks is de 3D crank. Deze heeft een asdiameter van 24 mm en is daarin gelijk met Shimano Hollowtech II.

Het derde type crank van Rotor is de 3D+ crank. De asdiameter is 30 mm. De 3D+ cranks zijn daarmee een lichtere en daardoor ook duurdere uitvoering van de 3DF cranks.

Voor de volledigheid even de compatibiliteits-tabel van Rotor zelf.

Converters en adapters voor bottom brackets, trapassen en cranks

En dan nu de hamvraag: Kun je de ene 'standaard' met de ander combineren? Het goede nieuws; ja dat kan. Maar helaas niet altijd. Hieronder een overzicht van de huidige mogelijkheden met converters en adapters voor bottom brackets en trapassen.

Van BB30 of PF30 naar een andere standaard

De bussen die je op de onderstaande afbeelding ziet moet je in je bestaande BB30 trapaslager duwen.

Je krijgt dan dus als je hem erin drukt een soort van dubbele lager. Dit is normaal, al ziet het er misschien even gek uit.

Let erop dat je met een threaded adapter risico's neemt. Het lijkt in eerste instantie een goede optie, maar bedenk dat de bus moet er met loctite ingeperst moet worden. Dat is een handeling die alleen door gespecialiseerde monteurs verricht kan worden.

Het risico van een threaded adapter is dat die meer geneigd zijn tot kraken en het kan zelfs ervoor zorgen dat de garantie op je frame vervalt. Lees daarom goed of informeer bij de fabrikant van je frame of de garantie geldig blijft als je voor deze conversie kiest.

Rotor Adapters zijn op dit moment de beste oplossing voor een BB30 conversie. Het in elkaar schroeven van beiden helften - of erin persen bij een PressFit 30 bracketpot - is de veiligste conversie.

Van BSA naar BB30

Tegenwoordig is het mogelijk om te profiteren van de stijfheid van een BB30 Rotor crankstel in een frame met een BSA draad bracketpot.

Rotor heeft hiervoor een trapas ontwikkeld die je in de threaded bottom bracket schroeft zodat je ook met Rotor BB30 cranks kan rijden. Let wel op dat deze conversie alleen moet uitvoeren als je met Rotor cranks rijdt of gaat rijden. Rotor gebruikt namelijk een langere spindle (as)dan andere merken voor hun cranks.

Vragen over bottom brackets en trapassen of cranks?

Heb je na het lezen van deze handleiding bottom brackets en trapassen nog vragen? De Mantel Klantenservice helpt je graag met het uitkiezen van de goede trapas, crankstel of bottom bracket.

Liever even in levende lijve met iemand praten? Kom dan langs in een van onze Superstores. Dan kun je onder het genot van een kopje koffie overleggen wat voor jou de beste optie is.

Meteen aan de slag? In ons blog 'Hoe moet ik een trapas monteren en demonteren?' loodsen we je door alle stappen heen.