Schakelen MTB - Hoe kan ik het beste schakelen met mijn mountainbike?

Wanneer je voor het eerst op een mountainbike stapt, kan het voorkomen dat je niet precies weet hoe je moet schakelen. Het schakelen van een mountainbike werkt namelijk iets anders dan bij een stadsfiets. Daarnaast is het correct schakelen op een MTB ook zeer belangrijk. Dit komt omdat je tijdens het mountainbiken vaak technische obstakels, klimmetjes en scherpe bochtjes tegenkomt waarbij het juiste verzet erg belangrijk is. Is je verzet bijvoorbeeld te zwaar dan kom je niet omhoog, sta je te licht dan kan je achterwiel over de boomstronkjes wegslippen. Om fijn te mountainbiken moet je dus goed leren schakelen. Hoe en wanneer je dit het beste kunt doen, lees je in deze blog!

De samenstelling van de aandrijving

Om goed op een rijtje te krijgen hoe je nou het beste kunt schakelen, moet je weten welke soorten aandrijving er zijn voor de mountainbike. Met de aandrijving wordt de samenstelling van de cassette en de voorbladen bedoeld. Vroeger reed men met drie tandwielen voor en zeven tandwielen op de cassette. Dit komt echter bijna niet meer voor op de nieuwe mountainbikes, met uitzondering van de goedkopere modellen.

Omdat het schakelen met drie voorbladen zoals bij de Trek Marlin 5 hierboven best complex en foutgevoelig kan zijn, is er toen de overstap gekomen naar twee voorbladen. In deze samenstelling bestaat je crankstel dus uit twee tandwielen. Dit zie je tegenwoordig ook vaker bij de wat oudere en goedkopere mountainbikes.

De tegenwoordige, wat duurdere, mountainbikes worden steeds vaker geproduceerd met slechts één tandwiel. In combinatie met een cassette met soms wel 12 tandwielen, houd je een zeer groot bereik om te schakelen. Een bijkomend voordeel is dat het schakelen een stuk minder complex en foutgevoelig wordt. Ook is minder ruimte waar vuil tussen kan gaan zitten, omdat het crankstel maar uit een enkel tandwiel bestaat. Dat scheelt weer in onderhoud!

Hierboven heb je kunnen zien dat er verschillende samenstellingen zijn van de voorste tandwielen en de achterste tandwielen in de cassette. Deze samenstelling heeft vervolgens weer een invloed op de handeling die je moet uitvoeren om lichter of zwaarder te schakelen.

Schakelen: aan het stuur

Allereerst is het belangrijk om te weten hoe de schakelactie op een mountainbike in zijn werk gaat. Er zitten kleine verschillen tussen. We kijken eerst naar het belangrijkste: de versnellingen achter, die rechts op je stuur zitten. Deze stuurt de achterderailleur aan die de ketting over de tandwielen van je cassette beweegt.

De shifter heeft twee hendels, de zogenoemde ´triggers´. De bovenste trigger gebruik je om een versnelling zwaarder te schakelen. Deze bedien je meestal met je wijsvinger. Met de onderste trigger schakel je terug en lichter: zodat je langzamer kan om beter te klimmen bijvoorbeeld. Deze bedien je meestal met je duim. De onderste trigger kan je soms doorduwen om meerdere versnellingen tegelijk terug te schakelen.

Om te wisselen tussen je voorbladen moet je links op het stuur schakelen. Als ze er überhaupt nog zitten want de meeste moderne MTB schakelsystemen werken nog maar met één blad voor waardoor je geen voorderailleur en dus geen shifters nodig hebt. Voor de voorbladen werken de triggers precies omgekeerd als achter en kan je ook niet meerdere tandwielen tegelijk terugschakelen.

Kinder mountainbikes: draaischakelaar voor het gemak

Op kinder mountainbikes vind je meestal nog een draaischakelaar die het wat eenvoudiger maakt voor kinderen met kleinere handen om te schakelen. Dit systeem vervangt de triggers en zorgt ervoor dat je geen uitstekende hendel aan je stuur hebt. Het draaien doe je natuurlijk met je hele hand en niet met wijsvinger en duim. Draai je naar voren dan schakel je op, draai je naar achter dan schakel je terug.

In de praktijk schakelen met de MTB

Ondanks dat er dus meerdere systemen zijn die allemaal anders werken, maakt dit in de praktijk niet heel veel uit. Het is vooral een kwestie van wennen aan je systeem en al snel schakel je op je gevoel. Wanneer je wilt terugschakelen duwt je duim automatisch de onderste trigger in. Het schakelen wordt naar verloop van tijd echt een automatisme.

Schakelen voor beginners

Schakelen moet naar verloop van tijd een automatisme worden, zodat je steeds meer leert schakelen op gevoel. Het klinkt misschien vaag: wat is schakelen met je gevoel? Hieronder volgen tips over wat basisregels die je kunnen helpen wanneer je net begint met mountainbiken.

Schakel nooit met je voorblad (indien je meerdere voorbladen hebt) als je veel kracht uitoefent op je pedalen. Dit gebeurt meestal wanneer je met veel geweld aan het klimmen bent of als je op het vlakke goed aan het sprinten bent. Wil je dan toch schakelen doe dit achter (aan de rechterkant van je stuur) en probeer dan even de druk te verminderen op de pedalen.

Als je maar één voorblad hebt hoef je dus niet om te kijken naar het schakelen met de voorderailleur. Je kan in principe altijd schakelen maar ook de regels die gelden voor het schakelen met voorderailleur gelden ook wel voor een enkel voorblad systeem. Als je schakelt zorg dan voor minder belasting op de pedalen en ketting zodat het schakelmoment soepel kan verlopen.

Schakelen MTB voor gevorderden

Het schakelen voor gevorderden is het meest van toepassing voor de fietsers met één voorblad. Aangezien de meeste gevorderde mountainbikers met een enkel voorblad willen rijden. Deze systemen schakelen feilloos mits ze goed afgesteld en niet versleten zijn. Je hoeft je dan als rijder niet druk te maken of je systeem wel schakelt en je hoeft je alleen te focussen op het tactisch schakelen waarbij je verzet in combinatie met je trapfrequentie, trapvermogen en tractie optimaal is.

Lees het parcours goed, zodat je kunt anticiperen

Als mountainbiker moet je veel meer het parcours lezen en hierop je houding, de lijn die je rijdt en je verzet aanpassen. Voor de juiste houding kijk je enkele meters vooruit zodat je op de pedalen gaat staan voordat er een obstakel (kuil, boomwortel, drop off, kombocht) komt, zodat je deze zo efficiënt mogelijk neemt.

Voor de juiste lijn die je neemt kijk je ook enkele meters vooruit en bepaal je of je een bocht ruim neemt of juist krap. Deze keuze heeft ook gevolgen voor je verzet. Hiervoor moet je enkele meters vooruitkijken want je moet meestal al het juiste verzet gekozen hebben voordat je op de pedalen gaat staan, een bocht instuurt of een obstakel neemt. Als je op een van deze momenten nog moet schakelen, dan is dat verre van ideaal!

Tactisch schakelen op een klim

Begin je aan een steile klim waarbij je op je pedalen moet gaan staan dan betekent dit dat je terug moet schakelen zodat je met het juiste verzet de klim opgaat. Beslis je om op je zadel te blijven zitten dan moet je meer terugschakelen, want zittend kun je veel minder kracht op je pedalen zetten. Welk verzet precies nodig is, is afhankelijk van het vermogen wat de fietser kan leveren. De een fietst in een zwaarder verzet makkelijk naar boven, terwijl de ander toch een paar tandjes lichter moet.

Tijdens de klim kan altijd nog bij- of afgeschakeld worden om het meest ideale verzet te gebruiken, maar van tevoren moet wel al voldoende teruggeschakeld zijn om in de buurt te komen van dit ideale verzet. Daarnaast kan de helling of de ondergrond in de klim variëren waardoor je moet bijschakelen.

Tactisch schakelen in de bocht

Net als bij een klim moet je bij een bocht ook goed anticiperen. Je gaat de bocht in met een bepaalde snelheid maar afhankelijk van de scherpte van de bocht en de ondergrond in de bocht verlies je wat snelheid of moet je remmen. Hierdoor heb je na de bocht een lichter verzet nodig om weer zo optimaal mogelijk verder te kunnen trappen.

Net als bij klimmen doe je dit dus niet in de bocht maar ervoor. Meestal trap je niet in de bocht en zal de wissel van het verzet pas plaatsvinden als je uit de bocht komt en dan weer vol op de pedalen gaat staan. Zorg wel dat je niet te veel terugschakelt, want, afhankelijk van de ondergrond, kan je achterwiel wegslippen. Kombochten zijn hierin een mooie uitzondering. Dit soort bochten kun je vaak op dezelfde snelheid nemen als dat je de bocht ingaat, waardoor je niet hoeft te schakelen.