Derailleur capaciteit - wat kan mijn derailleur aan en wanneer vervang ik mijn derailleur?

Het zou zomaar kunnen dat je deze zomer de bergen in trekt om wat lekkere hoogtemeters te gaan maken. Natuurlijk zorg je dan dat je fiets op en top in orde is, zodat je niet voor ongewenste verrassingen komt te staan. Er zijn een hoop mensen die hun cassette of crankstel vervangen wanneer ze de bergen intrekken. Dit geeft een groter bereik waardoor je op de steile klimmetjes wat lichter kan schakelen en dus iets makkelijker boven komt. Bij het monteren van een grotere cassette is het echter zaak dat je goed rekening houdt met de capaciteit van de achterderailleur.

Wat is de derailleur en wat doet de derailleur?

De achter- en de voorderailleur regelen het schakelen van je racefiets of mountainbike. Een betere derailleur kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat het schakelen een stuk soepeler aanvoelt. De voorderailleur zorgt ervoor dat de fietsketting goed op de kettingbladen komt te liggen. Dit artikel gaat over de capaciteit van de achterderailleur.

De achterderailleur heeft een vering waardoor de kooi van de derailleur naar achter en naar voren kan buigen. Het onderstaande plaatje laat zien wat de derailleur kooi is. Op deze manier zorgt de derailleur ervoor dat de ketting goed op spanning blijft tijdens het schakelen tussen verschillende kettingbladen.

Wanneer je schakelt naar het kleinste kettingblad van de cassette en het crankstel, dan springt de derailleur naar achter om de spanning op de ketting te houden. Andersom geldt hetzelfde, wanneer je naar het grootste blad voor en achter schakelt dan veert de derailleur naar voren zodat de ketting niet knapt.

Cassette vervangen

Om een groter bereik te hebben met het schakelen, kiest men er vaak voor om de cassette of het crankstel te vervangen. Bij de afweging om een grotere cassette te monteren is het wel belangrijk om op de hoogte te zijn van de capaciteit van je derailleur.

Veel derailleurs hebben een maximale cassette grootte. Dit is vaak aangegeven door het maximale aantal tanden dat er op de grootste schijf van de cassette kan zitten. Wanneer je dus een maximale cassette grootte ziet van 30T ziet, dan kan de grootste schijf van de cassette maximaal 30 tanden hebben.

De lengte van de derailleur kooi

De kooi van de derailleur moet de grootte van de cassette wel aankunnen. Wanneer dit niet het geval is dan kan de ketting niet voldoende op spanning gehouden worden. De derailleurkooi bestaat uit verschillende groottes.

Zo heb je de korte kooi, de medium kooi en de lange kooi. Een derailleur met een korte kooi heeft de derailleurwieltjes dicht bij elkaar staan. Een lange kooi heeft een grotere afstand tussen de derailleurwieltjes. De lengtes tussen de derailleurwieltjes kunnen per merk en per soort verschillen.

De fietsketting

Door de montage van een grotere cassette kan de fietsketting ook te kort zijn geworden om op het grootste blad te lopen. Als gevolg kan de fietsketting afbreken. In het ergste geval kan de achterderailleur volledig afbreken. Om de juiste lengte van jouw fietsketting te bepalen hebben wij een handige keuzehulp ontworpen. Hier kun je door een aantal stappen te ondernemen de perfecte fietsketting kiezen.

Daarnaast kan je ook een kijkje nemen op een eerder geschreven blog artikel waarin uitgelegd wordt hoe en wanneer je je fietsketting moet vervangen. In het artikel worden wat handige vuistregels gepresenteerd die je kunnen helpen met het kiezen van de juiste lengte fietsketting.

Maximale cassette grootte en capaciteit van de aandrijving

Om te voorkomen dat je ketting of de derailleur knapt, moet het duidelijk zijn wanneer je nu wel of niet een grotere cassette kan monteren. Hiervoor zijn twee dingen van groot belang:

• De maximale cassette grootte
• De capaciteit van de aandrijving

Maximale cassette grootte

Bij de keuze voor een bepaalde derailleur is het van groot belang om de maximale grootte van de grootste cassette krans te bekijken. Dit vind je bijvoorbeeld terug op de productpagina van de Shimano XT M8120 mountainbike achterderailleur.

Wanneer je bij de specificaties onder het kopje grootste cassette krans bijvoorbeeld 45T ziet staan, dan betekent dit dat deze bepaalde derailleur een cassette aankan met een grootste krans van maximaal 45 tanden.

Je derailleur is dus aan vervanging toe als je een cassette met een maximale capaciteit van meer dan 45 tanden wil monteren. In dat geval kan je ervoor kiezen om de XT M8100 achterderailleur te monteren, omdat je hiermee een grootste cassette krans van 51 tanden kan monteren.

Het monteren van een cassette met 51 tanden komt over het algemeen alleen voor bij mountainbike. Een grotere cassette is bij een mountainbike meer gewenst omdat zij meestal een grotere ratio aan schakelmogelijkheden nodig hebben.

Monteren van een langere derailleur kooi

Als de maximale cassette grootte overschreden wordt bij een bepaalde derailleur, dan hoeft het niet altijd te betekenen dat je een hele nieuwe derailleur moet aanschaffen. Een nieuwe kooi volstaat in veel gevallen ook al.

Stel je hebt een racefiets met de Shimano Ultegra R8000 achterderailleur met een korte kooi die een maximale cassettekrans capaciteit van 30 tanden geeft. Je wilt graag een 11/32 cassette monteren, wat de maximale capaciteit dus overschrijdt. In dit geval kun je ervoor kiezen om een lange kooi te monteren. Dit geeft je een maximale cassettekrans capaciteit van 34 tanden.

Maximale capaciteit van de aandrijving

Niet alleen de cassette heeft invloed op de capaciteit van de derailleur. Het crankstel (in combinatie met de cassette) speelt ook een rol in in het bepalen van de juiste afstelling van de derailleur.

Het verschil in tanden van het grootste voorblad en het kleinste voorblad en het verschil in tanden van het grootste cassette blad en het kleinste cassette blad bepalen samen de maximale capaciteit van de aandrijving. Dit kun je berekenen met een eenvoudige rekensom:

(Aantal tanden grootste voorblad−aantal tanden kleinste voorblad)+(aantal tanden grootste cassetteblad−aantal tanden kleinste cassetteblad)=Capaciteit van de aandrijving

Een rekenvoorbeeld

Hoe langer de kooi is, hoe groter de cassette kan zijn. Om te berekenen hoe lang de kooi van de derailleur moet zijn, is het handig om uit te rekenen wat de capaciteit van het crankstel en de cassette is. Dit is makkelijk te doen in een aantal stappen. Ga er in dit voorbeeld van uit dat je een 52/36 semi-compact crankstel hebt en een 11/28 cassette.

1. Trek het aantal tanden van het grootste en het kleinste blad van het crankstel van elkaar af. 52-36= 16.
2. Trek nu het aantal tanden van het grootste en het kleinste blad van de cassette van elkaar af. 28-11=17.
3. Tel nu de capaciteit van het crankstel en de cassette (berekend in stap 1 en 2) bij elkaar op. 16+17=33.
4. Je komt dus uit bij een maximale capaciteit van 33 met een 52/36 crankstel en een 11/28 cassette.

Wanneer je een Shimano Ultegra R8000 achterderailleur met een korte kooi met de maximale capaciteit van 35T hebt, dan volstaat deze en hoef je dus niets te vervangen.

Een vervanging is gewenst

Stel je voor dat je nu je cassette wilt vervangen naar een 11/32 cassette omdat je hiermee makkelijker bergop kan fietsen. Voordat je dit gaat doen, moet de berekening zoals hierboven nog een keer gedaan worden. Het crankstel blijft een 52/36 semi-compact, wat het verschil dus 52-36= 16 maakt. Het verschil van de nieuwe cassette is 32-11= 21. Wanneer je deze twee aantallen bij elkaar optelt, kom je uit op 37.

Uit het vorige voorbeeld van de Shimano Ultegra R8000 11-speed derailleur bleek dat een korte kooi een maximale capaciteit van 35T had. De capaciteit van de aandrijving in dit voorbeeld komt uit op 36T. Dit betekent dat de korte kooi van de derailleur vervangen moet worden voor een lange kooi met een maximale capaciteit van 39T. Met de lange kooi kun je met een gerust hart op naar de Alpen of de Pyreneeën.

Er zijn natuurlijk veel meer soorten derailleurs dan de Shimano Ultegra R8000 of de Shimano XT 8100. Achterderailleurs zijn er ook te krijgen in andere merken zoals Campagnolo en Sram. Om de verschillende soorten derailleurs en cassette capaciteiten van deze merken wat uit te leggen volgen er nu een aantal tabellen.

Iedere tabel somt de verschillende merken derailleurs en hun capaciteiten op. Zo kan je, wanneer je bijvoorbeeld een Campagnolo Super Record uit 2020 hebt, makkelijk de bijbehorende capaciteit vinden.

Shimano capaciteit en cassettes

	Korte kooi		Lange Kooi
Soort derailleur	Cassettes	Capaciteit	Cassettes	Capaciteit
105 R7000 Ultegra R8000 Dura-Ace 9100 11-Speed	11/25 t/m 11/30	35	11/28 t/m 11/34	39
105 5800 Ultegra 6800 Dura-Ace 9000 10-Speed	11/23 t/m 11/28	33	11/28 t/m 11/32	37
Tiagra 4700 10-Speed met Dubbel crank	11/25 t/m 11/28	33	11/28 t/m 11/34	41
Tiagra 4700 met Triple crank	Niet mogelijk	Niet mogelijk	11/25 t/m 11/32	41
105 5700 Ultegra 6700 Dura-Ace 7900 10-Speed met Dubbel crank	11/23 t/m 11/28	34	11/28 t/m 11/30	37
105 5700 Ultegra 6700 10-Speed met Triple crank	Niet mogelijk	Niet mogelijk	11/25 t/m 11/30	37

Campagnolo capaciteit en cassettes

	Korte kooi		Medium Kooi
Soort derailleur	Cassettes	Capaciteit	Cassettes	Capaciteit
2020 Campagnolo 12-Speed Chorus Record Super Record	Niet mogelijk	Niet mogelijk	11/29 t/m 11/34	39
2019 Campagnolo 12-Speed Record Super Record	Niet mogelijk	Niet mogelijk	11/29 t/m 11/32	37
Na 2015 Campagnolo 11-Speed Centaur Potenza Chorus Record Super Record	11/23 t/m 11/29	34	11/23 t/m 11/32	37
Voor 2015 Campagnolo Super Record Record Chorus Athena	Minimaal een 11, maximaal een 29. Verhouding afhankelijk van voorbladen en capaciteit	33	Minimaal een 11, maximaal een 29. Verhouding afhankelijk van voorbladen en capaciteit	39
Campagnolo 10-Speed Veloce Centaur	11/25 t/m 13/29	29	11/25 t/m 12/30	32

Sram capaciteit en cassettes

	Korte kooi		Medium Kooi
Soort derailleur	Cassettes	Capaciteit	Cassettes	Capaciteit
Red 1/2x12-Speed Force AXS 1/2x12-Speed	10/26 t/m 10/33	n.v.t.	10/28 t/m 10/36	n.v.t.
Red 2x11-Speed Force 2x11-Speed Rival 2x11-Speed Apex 2x11-Speed	11/25 t/m 11/28	32	11/28 t/m 11/32 (WiFli derailleurs)	37
Force 1x11-Speed	Niet mogelijk	Niet mogelijk	11/28 t/m 11/42	31
Rival 1x11-Speed	Niet mogelijk	Niet mogelijk	11/36 t/m 11/42	31
Apex 1x11-Speed	Niet mogelijk	Niet mogelijk	11/42	31
Red 2x10-Speed Force 2x10-Speed Rival 2x10-Speed Apex 2x10-Speed	11/25 t/m 11/28	32	11/28 t/m 11/32 (WiFli derailleurs)	37

Waarom niet altijd een lange derailleur kooi?

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen, los je problemen met de derailleur vaak op door een langere kooi te plaatsen. Je kan je nu afvragen waarom je dan niet altijd gewoon met een lange kooi kan fietsen. Hiermee kun je namelijk uit de voeten op het vlakke én de bergen.

In theorie is dit mogelijk, maar het fietst niet optimaal. Ten eerste geeft een korte kooi een kleine gewichtsbesparing, maar dit valt voor veel fietsers te verwaarlozen.

Belangrijker is dat een lange kooi veel minder precies is. Hoe kleiner de cassetteverhouding, hoe kleiner de verschillen tussen de tandwielen. Voor een lange kooi derailleur is het dan lastiger om goed te blijven schakelen.

Het kan ook veroorzaken dat de ketting veel te schuin op het voorblad en het achterblad komt te hangen. Hierdoor slijt de fietsketting vele malen sneller.

Conclusie

Het is bij de aanschaf van een nieuwe cassette of een nieuw crankstel dus altijd belangrijk om uit te zoeken wat de capaciteit van de derailleur is. Dit staat vaak al vermeld op de productpagina en kan berekend worden met de handige rekensom of de tabel uit dit artikel. Zo voorkom je onaangename verassingen en reis je zonder enige zorgen af naar de bergen.